Θέλει; Μπορεί; Πρέπει να κυβερνά η Αριστερά;

γράφει ο Τάσος Παππάς

Οσοι είχαν προβλέψει ότι το μοντέλο ΣΥΡΙΖΑ θα δοκιμαστεί στην πράξη και θα απειληθεί η συνοχή του όταν κληθεί να αναλάβει ευθύνες διακυβέρνησης, επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά.

Τα πολυσυλλεκτικά σχήματα λειτουργούν και αποδίδουν ως χώροι υποδοχής και έκφρασης της κοινωνικής δυσαρέσκειας, αλλά κλονίζονται μόλις το πρόγραμμα που τους έδωσε τη νίκη έρχεται σε επαφή με την πραγματικότητα.

Τα στελέχη που συγκροτούσαν την ηγετική ομάδα καλλιέργησαν αυταπάτες στους πολίτες, αλλά και στους εαυτούς τους -και γι' αυτό ήταν τόσο πειστικά.

Νόμισαν ότι με μοναδικά όπλα την ετυμηγορία του λαού, το δίκιο και τη βούλησή τους θα καταφέρουν να ανατρέψουν τους δυσμενείς συσχετισμούς και θα προκαλέσουν στην Ευρώπη ένα μαζικό ρεύμα συμπαράστασης στην ελληνική υπόθεση.

Οταν άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι ο εταίρος είναι εχθρός, και μάλιστα αδίστακτος, μοχθηρός και εκδικητικός, ότι η συμπάθεια στην Ευρώπη για την ελληνική κυβέρνηση δεν αρκούσε για να μεταβληθούν οι ισορροπίες και ότι η ζωή δεν θα τους κάνει το χατίρι να συμμορφωθεί προς τις επιθυμίες τους, προσγειώθηκαν ανώμαλα.

Και έτσι, η πρώτη φορά κυβέρνηση της Αριστεράς κλείνει τον κύκλο της και το κόμμα που ήταν ο κορμός της βγαίνει βαριά πληγωμένο. Διάσπαση, αποστράτευση, εμφύλιος, απογοήτευση.

Θα πει κανείς ότι αυτά είναι συνηθισμένα πράγματα για την ελληνική Αριστερά. Τα έχει ξαναπεράσει. Σίγουρα.

Ωστόσο, μέχρι τώρα οι συγκρούσεις στο εσωτερικό της αφορούσαν το πολιτικό προσωπικό και τα μέλη της και πολύ λιγότερο την πλειονότητα των πολιτών που απλώς παρακολουθούσαν τις διεργασίες και τις αναμετρήσεις ανάμεσα στα διάφορα τμήματά της, άλλοτε με ενδιαφέρον, άλλοτε με θλίψη και άλλοτε με παχυλή αδιαφορία. Αλλωστε, άλλοι κυβερνούσαν και καθόριζαν την τύχη τους.

Η Αριστερά ήταν για τους περισσότερους μια ηθική δύναμη, ένα υπολογίσιμο φόβητρο για τα συστημικά κόμματα και χρήσιμη ως αντιπολίτευση για να διεκδικεί καλύτερες αμοιβές για τους εργαζόμενους, να παλεύει για να περιορίζει την εργοδοτική αυθαιρεσία και τον κρατικό αυταρχισμό, να ασκεί πίεση για φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις, να οργανώνει διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες, να βάζει πλάτη για να υπερασπιστεί τους άνεργους και τους αδύναμους και να περιγράφει ένα ακτινοβόλο μέλλον, την ουτοπία της. Ομως έως εκεί.

Δεν πίστευαν ότι ήταν ικανή να κυβερνήσει και γι' αυτό δεν της είχαν δώσει την ευκαιρία. Πρέπει πάντως να πούμε ότι αυτή η εικόνα δεν διαμορφώθηκε ερήμην της Αριστεράς. Συνέβαλε και η ίδια στη δημιουργία της.

Μέχρι το 2012, τα σχήματα του χώρου αρκούνταν σ' έναν περιφερειακό ρόλο, εκτιμώντας προφανώς ότι θα ήταν τουλάχιστον παράδοξο να θέτουν θέμα εξουσίας, ενώ η επιρροή τους στο εκλογικό σώμα ήταν ισχνή.

Το σκηνικό άλλαξε με τα μνημόνια και την κατάρρευση του παλιού πολιτικού συστήματος. Ο Αλ. Τσίπρας επέβαλε (αυτή είναι η σωστή λέξη, γιατί υπήρξαν ισχυρές αντιστάσεις) μια διαφορετική προσέγγιση.

Κατάφερε να μετακινήσει το κόμμα του από την αμυντική, βολική και ασφαλή θέση «δεν πρέπει να κυβερνήσουμε γιατί καραδοκεί ο κίνδυνος της ενσωμάτωσης» στη γραμμή «και θέλουμε και μπορούμε και πρέπει να κυβερνήσουμε για να αλλάξουμε τη χώρα».

Ηταν μια άλλη στρατηγική, η οποία σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και με τα κόμματα του συναινετικού δικομματισμού απαξιωμένα λόγω του δυσώνυμου παρελθόντος τους και των μνημονίων, εκτόξευσε τον ΣΥΡΙΖΑ από το περιθώριο στο κέντρο της πολιτικής.

Η στιγμή λοιπόν που οι αντικειμενικές συνθήκες έμοιαζαν ώριμες και ο υποκειμενικός παράγοντας φαινόταν έτοιμος να επωμιστεί τις ευθύνες της διακυβέρνησης ήρθε στις 25 Γενάρη του 2015. Το τι μεσολάβησε για να φτάσουμε στο σήμερα είναι γνωστό.

Ποια είναι η κατάσταση τώρα;

⬗ Για ένα κομμάτι της ριζοσπαστικής Αριστεράς το καθεστώς του μνημονίου είναι τόσο ασφυκτικό (δικτατορικό) που δεν επιτρέπει τομές και μεταρρυθμίσεις προς προοδευτική κατεύθυνση. Πρέπει να ξηλωθεί, γιατί αλλιώς κάθε προσπάθεια παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και οποιοδήποτε πρόγραμμα αλλαγών προς όφελος των λαϊκών τάξεων είναι καταδικασμένα να αποτύχουν. Μέχρι τότε, αγώνας, οργάνωση, επιμονή, υπομονή και προετοιμασία για την τελική μάχη, χωρίς να αποκλείουμε την έξοδο από την ευρωζώνη, στην οποία κυριαρχεί ο γερμανικός ιμπεριαλισμός.

⬗ Για ένα άλλο κομμάτι της Αριστεράς, τα πράγματα στην Ευρώπη αλλάζουν αργά αλλά σταθερά, μόνη της μία χώρα σαν την Ελλάδα που είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές δεν μπορεί να επιβιώσει, το μνημόνιο ήταν ένας επώδυνος, αλλά αναγκαστικός συμβιβασμός για να αποτραπούν τα χειρότερα, όπως η ασύντακτη χρεοκοπία ή η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα με μνημόνιο, ωστόσο υπάρχουν περιθώρια και για να αμβλυνθούν οι πιο επαχθείς πλευρές της συμφωνίας και για να ασκηθούν ριζοσπαστικές πολιτικές σε διάφορα πεδία (φορολογία, διαφθορά, διαπλοκή, δημόσια διοίκηση, πολιτικό σύστημα), που θα αποδείξουν στην πράξη ότι «δεν είμαστε σαν τους προηγούμενους». Διαφορετικά, υποστηρίζει αυτό το ρεύμα, θα εδραιωθεί στην κοινωνία η εντύπωση ότι ούτε θέλουμε ούτε μπορούμε και, που είναι και το χειρότερο και θα σηματοδοτήσει την οριστική περιθωριοποίηση της Αριστεράς, ούτε πρέπει να κυβερνήσουμε.