Αφορολόγητα εκατομμύρια αντί πινακίου φακής

γράφει η Ντίνα Δασκαλοπούλου

Οι Σκουριές δεν είναι απλώς ένα πεδίο σύγκρουσης μιας κοινωνίας με μια πολυεθνική, ούτε η αντιπαράθεση μιας κυβέρνησης με μια εταιρεία. Η «χρυσή επένδυση» αποτυπώνει το ελληνικό πρόβλημα σε όλες του τις διαστάσεις: μια ολόκληρη περιοχή μοναδικού φυσικού κάλλους παραδόθηκε σκανδαλωδώς αντί πινακίου φακής με αδιαφανείς διαδικασίες σε μια πολυεθνική κι έναν αδηφάγο επιχειρηματία.

Με μόλις 11 εκατομμύρια ευρώ η Hellas Gold απέκτησε το δικαίωμα εκμετάλλευσης 317.000 στρεμμάτων στη βόρεια Χαλκιδική με σύμβαση που έγινε χωρίς διαγωνισμό, με απευθείας ανάθεση. 60.000 ευρώ ήταν το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας Hellas Gold που είχε δημιουργηθεί δύο μέρες πριν!

Εξι μήνες μετά την πώλησή τους από το ελληνικό Δημόσιο η αγοραία αξία των μεταλλείων υπολογίστηκε από διεθνή οίκο σε 408 εκατομμύρια ευρώ (37 φορές παραπάνω).

Οταν η τοπική κοινωνία ξεσηκώθηκε, επιστρατεύτηκε εναντίον της η προηγούμενη κυβέρνηση, η αστυνομία κι ένας γιγάντιος μηχανισμός προπαγάνδας. Με την αλλαγή κυβέρνησης τον Ιανουάριο, η εταιρεία άρχισε να χρησιμοποιεί τους εργαζομένους της ως ασπίδα προστασίας και την πολύπαθη έννοια του «δημόσιου συμφέροντος» το οποίο υπηρετεί τάχα η επένδυση.

Κράτος εν κράτει

Αν λοιπόν μελετήσουμε την υπόθεση των Σκουριών, έχουμε μπροστά μας ένα case study για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία. Μέσα από σειρά ρεπορτάζ και ερευνών η «Εφ.Συν.» έχει καταγράψει τα έργα και τις ημέρες της χρυσής εταιρείας που μέχρι πρόσφατα λειτουργούσε ως κράτος εν κράτει στη χώρα.

Οι εργαζόμενοι είναι το ισχυρό χαρτί της εταιρείας για να υπερασπιστεί την παρουσία της στη Χαλκιδική. Ο αριθμός τους ανεβοκατεβαίνει κατά το δοκούν. Ο Δήμος Αριστοτέλη έχει ζητήσει να ενημερωθεί επίσημα για τον αριθμό των εργαζομένων και το αίτημά του δεν ικανοποιήθηκε, ενώ ούτε και στις δημοσιογραφικές ερωτήσεις που έχουμε αποστείλει στη διοίκηση της εταιρείας από τον Απρίλιο έχουμε λάβει απαντήσεις.

Την περασμένη Τρίτη ο πρόεδρος ενός εκ των τεσσάρων σωματείων εργαζομένων, κ. Ζαφειρούδας, δήλωνε πως η εταιρεία έχει θέσει σε διαθεσιμότητα 1.100-1.200 εργαζόμενους, ενώ κρατά ως προσωπικό ασφαλείας 80 άτομα. Ωστόσο την άνοιξη του 2015, σύμφωνα με τους συνδικαλιστές, στην εταιρεία απασχολούνταν 1.986 εργαζόμενοι.

Οταν ρωτήθηκαν πώς γίνεται να είναι τόσοι, ενώ η εταιρεία στη μελέτη της αναφέρεται σε 1.300 θέσεις εργασίας στην πλήρη ανάπτυξη του έργου, διευκρίνισαν πως «στη μελέτη αναφέρονται μόνο όσοι είναι παραγωγικά ενεργοί, χωρίς να περιλαμβάνονται όσοι κάνουν διοικητική εργασία ή συντήρηση».

Εν τέλει πόσοι είναι οι εργαζόμενοι με σύμβαση αορίστου χρόνου στην παραγωγή, στη διοίκηση και τη συντήρηση; Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το σωματείο «Αγία Βαρβάρα», το 90-95% των εργαζόμενων είναι γραμμένο στα σωματεία –είτε πρόκειται για εκείνους που έχουν σύμβαση αορίστου χρόνου είτε για όσους δουλεύουν σε εργολάβο.

Με βάση τα στοιχεία των συνδικαλιστών, η «Αγία Βαρβάρα» αριθμεί περίπου 650 μέλη και εδώ εντάσσονται και εργαζόμενοι από άλλα σωματεία. Το σωματείο των υπογειτών έχει 400 μέλη, των δασεργατών 110 και των επιστημόνων 110. Αν τους αθροίσουμε φτάνουμε στους 1.270 εργαζόμενους –ακόμα και αν δεν συνυπολογίσουμε τους διπλοεγγεγραμμένους.

Ακόμα κι αν προσθέσουμε ένα 10% που δεν είναι μέλη κάποιου σωματείου και πάλι δεν φτάνουμε στον αριθμό 1.986. Αγνωστο παραμένει το πόσοι είναι οι εργολάβοι με τους οποίους συνεργάζεται η εταιρεία και για ποιες εργασίες, όπως και πόσους εργαζόμενους χρησιμοποιεί ο κάθε εργολάβος και για πόσο διάστημα.

Το «δημόσιο συμφέρον» είναι ο δεύτερος πυλώνας της ρητορικής της εταιρείας. Ωστόσο τον Μάρτιο, κι ενώ η ελληνική κυβέρνηση δεχόταν ασφυκτικές πιέσεις για να αυξήσει την είσπραξη φόρων κι ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας και πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, μας κουνούσε απειλητικά το δάχτυλο, μια έκθεση-κόλαφος για φοροαποφυγή μέσω Ολλανδίας έβλεπε το φως της δημοσιότητας.

Οι «εταιρείες-θυρίδες»

Σύμφωνα με τους ερευνητές του ολλανδικού κέντρου SOMO, «η φοροαποφυγή με τη χρήση νόμιμων, αλλά επιθετικών φορολογικών μεθόδων είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα». Η Eldorado Gold έχει 12 θυγατρικές στην Ολλανδία με σχεδόν 2 δισ. ευρώ περιουσιακά στοιχεία.

Ωστόσο οι έντεκα δεν απασχολούν κανέναν απολύτως υπάλληλo -είναι απλώς εταιρείες με γραμματοκιβώτια ως διεύθυνση- και μία έχει μόνο τρεις υπαλλήλους.

Ολες μαζί όμως είχαν στο ενεργητικό τους περίπου 2 δισ. δολάρια! Πρόκειται για «εταιρείες-θυρίδες», οι οποίες λειτουργούν ως αγωγοί -εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης- για τη μεταφορά κερδών προς υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους της Καραϊβικής.

Η «μηχανή» τής Εldorado Gold στην Ελλάδα λειτουργεί ως εξής: οι δραστηριότητες της ελληνικής θυγατρικής «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» χρηματοδοτούνται με την έκδοση ομολόγων, για τα οποία αυτή οφείλει να καταβάλει τους τόκους στους κατόχους τους. Ολα τα ομόλογα όμως έχουν αγοραστεί από τις ολλανδικές εταιρείες-θυρίδες της Eldorado Gold, δύο εκ των οποίων χρηματοδοτούνται με δάνεια από μια άλλη θυγατρική η οποία εδρεύει στον φορολογικό παράδεισο των Νήσων Μπαρμπέιντος.

Οι τόκοι που οφείλει η «Ελληνικός Χρυσός» πληρώνονται στις εταιρείες-θυρίδες στην Ολλανδία και από εκεί μεταφέρονται στη θυγατρική των Mπαρμπέιντος. Με αυτό τον τρόπο γίνεται μια τεράστια μεταφορά αφορολόγητων κεφαλαίων από την Ελλάδα στα Μπαρμπέιντος.

Σύμφωνα με την έκθεση, το Ελληνικό Δημόσιο έχασε από την καταβολή παρακρατούμενων φόρων 1,7 εκατ. ευρώ σε διάστημα δύο ετών και φόρο εταιρικού εισοδήματος ύψους 1,7 εκατ. ευρώ σε διάστημα πέντε ετών.

Παραμονές Χριστουγέννων ο Δήμος Αριστοτέλη ζητά από τον τέως δήμαρχο κ. Πάχτα κι επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης «να υποδείξει τα στοιχεία από τα οποία προκύπτουν οι δωρεές της εταιρείας “Ελληνικός Χρυσός A.E.” προς τον Δήμο Αριστοτέλη κατά τη διάρκεια της θητείας του, οι οποίες -σύμφωνα με σχετικές αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου- ανέρχονται σε 3.000.000 ευρώ για κάθε έτος».

Αδιευκρίνιστες δωρεές

Η δημοτική αρχή -σύμφωνα με τον λογιστή του δήμου- αναζητά στοιχεία για 2.000.000 ευρώ από το 2011, 1.050.000 από το 2012, 1.570.000 από το 2013 και, τουλάχιστον, 1.150.000 ευρώ από το 2014. Συνολικά η δημοτική αρχή ζητά από τον κ. Πάχτα εγγράφως εξηγήσεις για 5.770.000.

Η νέα δημοτική αρχή διενήργησε έλεγχο για να διαπιστώσει αν οι δωρεές τής «Ελληνικός Χρυσός», τις οποίες συστηματικά επικαλούνταν ο κ. Πάχτας, αποδίδονταν στον δήμο και πώς αυτές αξιοποιούνταν.

Αντί απάντησης, ο κύριος Πάχτας στις 15.01.2015 κοινοποίησε στον δήμο έγγραφό του προς την εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.», με το οποίο ζητά... από την ίδια την εταιρεία να ενημερώσει τη δημοτική αρχή για τις δωρεές της προς τον Δήμο Αριστοτέλη.

Η ανακάλυψη αυτή θέτει ένα πλήθος ερωτημάτων, αφού αναδεικνύει τυπικά ζητήματα (ένα μεγάλο μέρος της συναλλαγής γίνεται εξωλογιστικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται), θεσμικά (εκτελούνταν έργα στα όρια του δήμου χωρίς αποφάσεις οργάνων, διαδικασίες, προδιαγραφές και ελέγχους) και ηθικά (ο δήμος δήλωνε αμέριστη συμπαράσταση στο καταστροφικό έργο της «Ελντοράντο» κι ελάμβανε αντίτιμο 3.000.000 τον χρόνο κατά δήλωσή του).

Δεν αλλάζει τίποτα, λέει ο Σκουρλέτης

Δεν ακυρώνεται η απόφαση για ανάκληση της έγκρισης των τεχνικών μελετών των υποέργων Σκουριών και εν μέρει της Ολυμπιάδας, αναφέρει σε χθεσινή ανακοίνωσή του το υπουργείο Περιβάλλοντος, με αφορμή την υπ’ αρ. 3191/2015 απόφαση του ΣτΕ.

Θεωρεί ότι, λόγω ανεπαρκούς αιτιολογίας, ακυρώθηκε η από 28.4.2015 πράξη τού τότε υπουργού. Διευκρινίζει ότι δεν επιθυμεί να σχολιάσει το περιεχόμενο δικαστικών αποφάσεων και διαβεβαιώνει ότι «θα εξαντλήσει τα όρια των θεσμικών αρμοδιοτήτων του και κάθε μέσο που παρέχει ο νόμος για απόλυτη και χωρίς συμβιβασμούς προστασία του περιβάλλοντος και πλήρη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος».

■ Για δικαίωση κάνει λόγο η «Ελληνικός Χρυσός» και καλεί το υπουργείο Περιβάλλοντος «να ευθυγραμμιστεί με την απόφαση της Δικαιοσύνης».