Ανοίκειοι οίκοι

γράφει η Νόρα Ράλλη

Οι απαρχές του αστικού φαινομένου και η εδραίωση του πρωτοκαπιταλιστικού οικονομικού συστήματος (οι ιστορικοί τού έχουν δώσει και ωραίο όνομα: «εμπορικό καπιταλισμό». Το λες και γεμίζει το στόμα σου. Σαν παγωτό καϊμάκι, ένα πράμα)… όλα αυτά τα ωραία, λοιπόν, έχουν παραδοσιακά ταυτιστεί με τις εξελίξεις που συντελέστηκαν στην Ευρώπη κατά τον Υστερο Μεσαίωνα (11ος - 14ος αι.).

Η «Ειρήνη του Θεού», όπως την ονόμαζαν οι φεουδάρχες τότε -κάτι σαν τη δική μας Ευρωπαϊκή Ενωση, που έχει πάρει και Νόμπελ Ειρήνης, ξεχνώντας προφανώς τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας-, διασφάλιζε πως οι αγρότες δεν θα εξεγείρονται και γενικότερα θα υπάρχει τάξη και αρμονία.

Πώς, όμως, θα άντεχαν οι αριστοκράτες τόση τάξη και αρμονία; Δεν ήταν όποιοι κι όποιοι· ήταν αριστοκρατία του ξίφους. Επρεπε να φανούν κι αυτοί χρήσιμοι σε κάτι. Ετσι, το ’ριξαν στις σταυροφορίες, καθώς η πρέφα δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη.

Σταυροφορία μια, σταυροφορία δυο, περνούσαν οι αιώνες, μαζί τους και οι άνθρωποι και τα ήθη. Ενα έμενε σταθερό: το χρήμα. Γιατί, σου λέει, μια και δεν είχε ανακαλυφθεί η πρέφα, όπως προείπαμε, οι ιππότες μας κάπου έπρεπε να «ακουμπήσουν» τον πλούτο που μάζευαν από τις μάχες τους. Να σου λοιπόν οι τράπεζες, σαν μανιτάρια να ξεφυτρώνουν στους δρόμους των σταυροφόρων.

Ο πρώτος διεθνής τραπεζικός οίκος ιδρύθηκε από τους Μπονσινιόρι στη Σιένα, τον 13ο αι. Ακολούθησαν οι Μεδίκοι και δύο αιώνες μετά -δηλαδή μια σταγόνα χρόνου σε συντεταγμένες ιστορικού χρόνου- αναπτύχθηκε ο γερμανικός οίκος των Φούγκερ. Και τώρα η υπόθεση αρχίζει να έχει ενδιαφέρον (χρειάζονταν και οι εισαγωγικές πληροφορίες, έτσι για το σασπένς).

Ο Γιάκομπ Φούγκερ (έζησε γύρω στο 1450 και πέρα… κοντά στην Αλωση δηλαδή) άρχισε την καριέρα του ως ένας τυπικός έμπορος της εποχής: είχε παππού έναν επιτυχημένο υφαντουργό, με εργάτες και τεχνίτες στη δούλεψή του, που πλούτισε από το εμπόριο υφασμάτων στο Αουγκσμπουργκ. Αυτό είναι μια μικρή πόλη στη νοτιοκεντρική Γερμανία, που το 2004 (κοντά στους Ολυμπιακούς της Αθήνας δηλαδή) είχε-δεν είχε 250.000 κατοίκους. Αρα το 1400, να ’χε καμιά δεκαριά χιλιάδες το πολύ, έξω οι παπάδες.

Σ’ αυτήν τη μικρή πόλη έγινε ένας μεγάλος τραπεζικός οίκος. Γιατί, ο εγγονός τώρα, ο Γιάκομπ, εξέλιξε την επιχείρηση του παππού. Εκανε υποκαταστήματα εντός αλλά και εκτός Ευρώπης. Πούλαγε υφάσματα αβέρτα. Και όλοι οι εμπορικοί του αντιπρόσωποι τηρούσαν λεπτομερή αρχεία των δοσοληψιών τους.

Ολα αυτά, μαζί με αναφορές σχετικά με κινήσεις των ανταγωνιστών, τα έστελναν στο Αουγκσμπουργκ - που μην το βλέπεις μικρό, τίγκα στο χρήμα και τη διαφθορά ήταν. Κάτι σαν το σημερινό Λουξεμβούργο, που επί ημερών του προστάτη των ανίσχυρων και αδυνάτων, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (Φούγκερ ο ένας, Γιούνκερ ο άλλος), έκανε τη φοροδιαφυγή ψωμοτύρι.

Βλέπεις, ο Φούγκερ δεν εμπορευόταν μόνο υφάσματα (όπως και ο Γιούνκερ δεν «εμπορεύεται» μόνο «κοινωνική δικαιοσύνη» και «διακρατική ισορροπία»). Χορηγούσε δάνεια σε ευγενείς, εκκλησιαστικούς αξιωματούχους και ηγεμόνες (κάτι σαν τις «συμφωνίες» του Γιούνκερ). Με το αζημίωτο βέβαια (και τότε και τώρα).

Ο Φούγκερ είχε καημό τα ορυχεία. Αυτά ζητούσε, αυτά του έδιναν (ο Γιούνκερ πάλι δεν ζήτησε ορυχεία, γιατί δεν πολυείχαμε, αλλά γην και ύδωρ τα πήρε και μας σήκωσε). Τι μονοπώλια αργύρου στο Τιρόλο εξασφάλισε (ο Φούγκερ πάντα). Τι μονοπώλια χαλκού στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία. 1,5 εκατομμύριο φλορίνια έβγαζε τον χρόνο! Εως και την αυτοκρατορική εκλογή του Καρόλου των Αψβούργων χρηματοδότησε. Αμέ. Εμπρός στον προεκλογικό αγώνα του αυτοκράτορα.

Φυσικά, ήταν φιλότεχνος και φιλεύσπλαχνος. Αγόραζε βιβλία, αρχαία γλυπτά (ρωμαϊκά ή ρωμαίικα – άλλα δεν υπήρχαν). Μέχρι και οικιστικό συγκρότημα έφτιαξε, το Φουγκερέι, για να μένουν οι φτωχοί, που υπάρχει ακόμη και σήμερα, εξακόσια χρόνια μετά.

Γιατί να μη φτιάξει και ο Γιούνκερ το δικό του «οικιστικό συγκρότημα»; Μόνο που αυτός, την πήρε έτοιμη τη χώρα, που λίγο καιρό πριν (εβδομήντα χρόνια, για την ακρίβεια) τη λέγανε «Ελλάδα» και την έκανε «Γιουνκερέι».