Ρέκβιεμ στην ψυχική υγεία

γράφει η Άντα Ψαρρά

Το «τραγικό αποτέλεσμα της πυρκαγιάς που στοίχισε τη ζωή τριών ασθενών του ΨΝΑ» ήρθε να προταχθεί χθες ως πρώτη είδηση λίγα λεπτά πριν αρχίσει η προεκλογική ενημέρωση των πολιτών μαζί φυσικά με το προσφυγικό, που συνυπάρχει ως κεντρική είδηση με κεντρικό άξονα τα αδιαχώρητο στα νησιά, τις συμπλοκές και το νεκρό προσφυγόπουλο που «ξεβράστηκε» στην… Τουρκία.

Θα διεξαχθεί έρευνα (!) μετά από εντολή του υπηρεσιακού υπουργού Υγείας για το τραγικό συμβάν. Ένας ασθενής απομονωμένος έβαλε τη φωτιά, 17 ασθενείς οι περισσότεροι δεμένοι με ιμάντες χειροπόδαρα βρίσκονταν στον κλειδωμένο θάλαμο, οι λίγοι γιατροί και νοσηλευτές έξω από την εικόνα και μάλλον μακριά κι από το συγκεκριμένο θάλαμο. Τι να πρωτοκάνουν κι αυτοί;

Όμως, καμιά ένορκη εξέταση δεν θα αποκαλύψει το εύρος της δυστυχίας που βιώνουν οι πλέον ευάλωτοι αυτής της χώρας. Οι άνθρωποι παραμένουν δεμένοι την Ελλάδα αιώνες τώρα.

Το 1974 οι πρώτοι γιατροί οραματιστές και ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θέλησαν να αλλάξουν και στην Ελλάδα την αθλιότητα των ψυχιατρείων, την αντίληψη ότι ο ψυχικά ασθενής είναι η ντροπή της οικογένειας ότι τα ηλεκτροσόκ και οι ιμάντες μαζί με την κατανάλωση άπειρης ποσότητας ψυχοφαρμάκων ήταν η «μέθοδος».

Έγιναν πράγματι στις επόμενες δεκαετίες κάποιες αλλαγές, βοήθησαν και οι καταγγελίες από τους διεθνείς κι ευρωπαϊκούς θεσμούς κι έδωσαν μάχες οι επιστήμονες της ψυχικής υγείας και όχι μόνο.

Ψηφίστηκαν με το ζόρι σχεδόν καλύτεροι Νόμοι προστασίας των απολύτως εκτεθειμένων στην «επιστημονική», οικογενειακή και κοινωνική βία, νόμοι που παραμένουν στα συρτάρια μέχρι και σήμερα.

Έγιναν καλύτερες οι συνθήκες στα δημόσια ψυχιατρεία, φτιάχτηκαν ανθρώπινες δομές κοντά στις κοινωνίες, άδειασε το κολαστήριο της Λέρου και άρχισε να αλλάζει κάπως και η κοινωνική προκατάληψη.

Εκεί κάπου όμως το καλό όνειρο τέλειωσε και ξανάρχιζε ο εφιάλτης!

Λιγοστές οικονομικές κρατικές και ευρωπαϊκές ενισχύσεις, κατασπατάληση των πόρων αυτών με διαχρονική διαφθορά των «πολιτικών» διοικήσεων, ρημαγμένες οι πειραματικές δομές, ανεφάρμοστοι οι νόμοι για προστασία των ψυχικά πασχόντων, πλήρης στέρηση των δικαιωμάτων τους και ξεχασμένοι μέχρι το κάθε επόμενο «συνηθισμένο» τραγικό συμβάν.

Στον καιρό της κρίσης ήταν οι πρώτοι που χτυπήθηκαν οι πρώτοι που δεν είχαν ούτε φωνή να διαμαρτυρηθούνε. Κάτω από τους άλλους ασθενείς, κάτω από τους εξαρτημένους, κάτω από τους κρατούμενους, κάτω από όλους.

Αφημένοι οι φτωχότεροι στο δρόμο ή δεμένοι με ιμάντες, εγκατεστημένοι οι κάτοχοι μιας έστω στοιχειώδους σύνταξης σε ιδιωτικές δομές «συνεργαζόμενες» με άγνωστες συχνά συνθήκες «περίθαλψης».

Πάνω από το 90% σύμφωνα με μελέτες ειδικών κλεισμένοι στα ιδρύματα με αναγκαστικό εγκλεισμό! Με δικαστικούς συμπαραστάτες (δηλαδή διαχειριστές της υγείας, της περιουσίας και των δικαιωμάτων τους συγγενείς ή ακόμα και ιδιωτικά ιδρύματα) με κίνητρα που κανένα δικαστήριο ποτέ δεν εξετάζει.

Οι ψυχικά ασθενείς που σύμφωνα με το νόμο ένα μήνα το αργότερο μετά τον εγκλεισμό παρουσιάζονται για να κρίνει η δικαιοσύνη αν σωστά ή όχι παραμένουν έγκλειστοι δεν φτάνουν σχεδόν ποτέ να παρουσιαστούν.

Μια ιατρική υπογραφή ότι δεν «δύναται» και τέλος. Οι γιατροί ακόμα και αυτοί που  ονειρεύτηκαν να κάνουν κάτι παρασύρονται στις εξαντλητικές βάρδιες και στους εκατοντάδες ασθενείς και αδυνατούν πλέον ακόμα και να αντιδράσουν. Οι λιγοστές καλές μονάδες συμπιέζονται από τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων που προσφεύγουν στις υπηρεσίες τους.

Και τέλος απομένουν οι ιμάντες, ο «επικίνδυνος» που βάζει φωτιά στον κλειδωμένο του θάλαμο, τα ΜΜΕ που μιλούν όχι για έγκλημα αλλά για συμβάν, οι νεκροί ανώνυμοι που βρέθηκαν εκεί δεμένοι ίσως λόγω της απόλυτης εγκατάλειψης, η κάθε πολιτική ηγεσία του υπουργείου που εφησυχάζει με τις ΕΔΕ και συνεχίζει το έργο της, οι συγγενείς που δεν βλέπουν τους ιμάντες και η δικαιοσύνη που παρατηρεί από μακριά.

Είμαστε όμως απόντες παρατηρητές κι όλοι εμείς που δεν αντιλαμβανόμαστε ότι οι ιμάντες αυτοί μας δένουν όλους χειροπόδαρα, ότι ο θάνατος των τριών ο τραυματισμός των άλλων τριών όπως και ο «επικίνδυνος» που έβαλε τη φωτιά είναι το δικό μας κομμάτι αναλγησίας και αδιαφορίας κι όσες ΕΔΕ κι αν γίνουν δεν θα το αποκαλύψουν αυτό μια και είναι πολύ καλά κρυμμένο.