Νέο σκηνικό στην πολιτική, την οικονομία και στην κοινωνία

Του Μάκη Ανδρονόπουλου 

Η νέα δανειακή σύμβαση αλλάζει τα πάντα και εγκαινιάζει ένα νέο πολιτικό κύκλο

                                                                                                                                                                                                                     Ο καπιταλισμός τρέφεται από τις κρίσεις του
                                                                                                                                                                                                                      και η αριστερά από τις διασπάσεις της.

Η ψήφιση της 3ης δανειακής σύμβασης – διάσωσης της χώρας από μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία ανοίγει, χωρίς αμφιβολία, ένα νέο πολιτικό κύκλο στη μεταπολεμική μας ιστορία. Από τη μια η εφαρμογή των συμφωνηθέντων θα επιφέρει δομικές αλλαγές στο θεσμικό, διοικητικό και οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας της χώρας, από την άλλη, επειδή πολλές από τις αλλαγές εμπεριέχουν ισχυρές δόσεις βιοεξουσίας που θα επηρεάσουν συμπεριφορές, νοοτροπίες, κοινωνικά ήθη και επιχειρηματικές αντιλήψεις, θεωρείται βέβαιο ότι θα διαμορφώσουν σταδιακά ένα εντελώς νέο σκηνικό. Το αναδυόμενο νέο σκηνικό θα εκφραστεί εκ των πραγμάτων σε όλα τα επίπεδα της ζωής της χώρας, ιδιαίτερα δε στο πολιτικό, το οικονομικό και στο κοινωνικό και μπορεί να οδηγήσει στον παράδεισο, αλλά και στην κόλαση. Θα εξαρτηθεί από την ευφυΐα και την επιτηδειότητα της κυβέρνησης…
Έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα κατά την ψηφοφορία στη Βουλή, οι εκλογές είναι ο μόνος τρόπος για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση και να προκύψει κυβέρνηση που να μπορεί να διαχειριστεί την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Η διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης μετά την εκταμίευση της πρώτης δόσης, μετά στις 20 Αυγούστου, δεν οδηγεί αναγκαστικά σε πτώση της κυβέρνησης, καθώς υπάρχει η δυνατότητα αποχής των δραχμιστών του ΣΥΡΙΖΑ και η ψήφος ανοχής από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Όμως, μια κυβέρνηση που θα τελεί υπό μόνιμη ομηρεία και θα εξαντλεί την δύναμή της στην διαχείριση της μειοψηφίας των δραχμιστών. Συνεπώς, αν και οι εκλογές είναι μια αδιανόητη πολυτέλεια, είναι νομοτελειακά επιβεβλημένη.

Κρίσιμες διαφορές των μνημονίων
Το 3ο μνημόνιο διαφέρει ριζικά από τα δύο προηγούμενα, ως προς το ιστορικό του βάρος, αφού μια αποτυχία στην εφαρμογή του θα είχε ολέθριες και καθοριστικές συνέπειες για τη χώρα και τον ελληνισμό. Αντίθετα, η επιτυχής εφαρμογή του θα οδηγήσει σε μια διεθνώς ανταγωνιστική ανάπτυξη που μπορεί να επουλώσει τις πληγές της προσαρμογής, θα διανείμει δικαιότερα τα βάρη και θα αναδιανείμει το νέο πλούτο υπέρ των πολλών και του κοινωνικού κράτους. Ειδικότερα, το 3ο μνημόνιο διαφέρει ριζικά από τα δύο προηγούμενα:
Πρώτον, γιατί αποτελεί την έσχατη ευκαιρία να παραμείνει η χώρα στον σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, δεδομένου ότι τα δύο προηγούμενα αποτέλεσαν Βατερλό τόσο για τους δανειστές που υπαγόρευσαν τα προγράμματα διάσωσης, όσο και για τις προηγούμενες κυβερνήσεις που απέτυχαν παταγωδώς να τα παράξουν θετικό αποτέλεσμα για τη χώρα και την κοινωνία μέσα από αυτά.
Δεύτερον, γιατί πέρα από τις διαφορές που έχουν ήδη καταγραφεί (αναπτυξιακή διάσταση, επιμήκυνση του χρέους, ευρωπαϊκό δίκαιο κλπ), το 3ο μνημόνιο καλείται να το διαχειριστεί μια κυβέρνηση της αριστεράς, η οποία είναι απέναντι στην ιστορική πρόκληση να πετύχει εκεί που απέτυχαν όλοι οι άλλοι που δημιούργησαν το πελατειακό κράτος της διαπλοκής, το οποίο και οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία και στην απαξίωση.
Τρίτον, γιατί η αριστερή διαχείριση του προγράμματος εγγυάται σε κάποιο βαθμό την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους και την αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ των πολλών.
Όλα αυτά μπορούν να συμβούν ως καλό σενάριο και να δημιουργήσουν μια απρόσμενη δυναμική στην κοινωνία και την οικονομία, εφόσον η κυβέρνηση θα εγκαταλείψει όλους τους ιδεοληπτικούς αταβισμούς, θα επανδρώσει τους μηχανισμούς με τα κατάλληλα πρόσωπα και θα αφοσιωθεί στην ανάπτυξη και στην διασφάλιση αξιοπρεπούς εργασίας και εισοδήματος σε όλους. Αυτό είναι το αυτονόητο εθνικό καθήκον της κυβέρνησης, ιδιαίτερα μιας κυβέρνησης της αριστεράς. Άλλες λάθος αναλύσεις της πραγματικότητας, άλλες λανθασμένες στρατηγικές και άλλες ιδεολογικές παραισθήσεις δεν επιτρέπονται, γιατί θα είναι αυτοκτονικές, όχι μόνο για την ελληνική αριστερά, αλλά και για τον τόπο. 

Το εκκολαπτόμενο νέο πολιτικό σκηνικό
Η ψυχική διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν νομοτελειακή και η πρακτική ολοκλήρωσή της θα επιφέρει δημιουργικές αλλαγές στο υπαρκτό πολιτικό σκηνικό. Άλλωστε, όπως ο καπιταλισμός τρέφεται και προχωράει μέσα από τις κρίσεις του, έτσι και η αριστερά προχωράει μέσα από τις διασπάσεις της.
Η επικείμενη απόσχιση της Πλατφόρμας από τον ΣΥΡΙΖΑ μετά την αποκάλυψη των προθέσεών της να οδηγήσει την κυβέρνηση και τη χώρα εκτός ευρωζώνης, είναι πιθανό να οδηγήσει στη συγκρότηση του πολιτικού χώρου των δραχμιστών (Αλαβάνος, Ανταρσύα, ΚΚΕ), εξέλιξη που έχει τρεις θετικές επιπτώσεις για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ: α) εδραιώνει τον ευρωπαϊκό τους προσανατολισμό στην συνείδηση των ψηφοφόρων, β) αναδεικνύει την δυνατότητα ενός εθνικού ρόλου ιστορικής σημασίας, δεδομένου ότι τα κόμματα που προκάλεσαν την κρίση έχουν απαξιωθεί και γ) επιτρέπει ένα δημιουργικό πραγματισμό γύρω από τη σχέση αγοράς-κράτους.
Η κεφαλαιοποίηση ενός πολιτικού ρόλου με αυτές τις συντεταγμένες για τον Τσίπρα και την ριζοσπαστική αριστερά θα επέλθει στις αναπόφευκτες εκλογές που καλό είναι να γίνουν μετά την αναδιάρθρωση του χρέους και μεταξύ των 12 και των 18 μηνών από τις εκλογές του Ιανουαρίου. Τότε άλλωστε, οι νέες πολιτικές δυναμικές και δυνατότητες θα έχουν διαφανεί. Το ενδεχόμενο ενός νέου εκλογικού νόμου άμεσης εφαρμογής (ψηφισμένος με 200 ψήφους) που θα επιβάλει την απλή αναλογική θέλει πολύ προσοχή. Η θεωρία λέει ότι η απλή αναλογική ευνοεί την πολυδιάσπαση του πολιτικού σκηνικού και πως μετά λειτουργεί υπέρ των συναινέσεων και των συμπράξεων. Αλλά αυτά είναι στη θεωρία. Η χώρα εισέρχεται σε μια νέα φάση συγκέντρωσης κεφαλαίου, αλλά και πολιτικών δυνάμεων. Ίσως, με τους κατάλληλους πολιτικούς χειρισμούς, η απλή αναλογική να λειτουργήσει ακριβώς αντίθετα από τη θεωρία και να οδηγήσει σε συγχωνεύσεις κομμάτων, έτσι ώστε οι στρατηγικές συναινέσεις να κεφαλαιοποιηθούν εξ αρχής. Η απλή αναλογική, ίσως διευκολύνει την διάσπαση της δεξιάς, σε μια εθνική-συντηρητική και μια φιλελεύθερη. Εδώ ο Τσίπρας είναι άτυχος, καθώς ο Μεϊμαράκης είναι εξαιρετικά ενωτικός…
Αλλά όλα αυτά είναι «κόλπα ζόρικα» που λέει και ο ποιητής… Το βέβαιο είναι πως ο Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να καλύψει ότι χάσει από τα «αριστερά» του από τα δεξιά του και με το παραπάνω, δηλαδή, πρέπει να επιδιώξει την αυτοδυναμία -γιατί αυτό χρειάζεται η οικονομία- κι αυτό μπορεί να συντελεστεί είτε με την ίδρυση ενός νέου κόμματος, είτε με την αμφίπλευρη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ με ανεξάρτητες προσωπικότητες της αριστεράς, της σοσιαλδημοκρατίας και της αγοράς, αλλά και την εκπόνηση ενός νέου αφηγήματος για την πορεία της χώρας μέσα στην Ευρώπη και την παγκοσμιοποίηση.
Εδώ θέλω να κάνω μια υποσημείωση: Η πολιτική πίστη (loyalty)  έχει τελειώσει εδώ και καιρό. Αυτό ο Τσίπρας πρέπει να το συνειδητοποιήσει, άσχετα αν είναι τώρα μόνος του πάνω στην πολιτική σκηνή. 

Το νέο οικονομικό σκηνικό: Σε αυτό το πεδίο θα επιδράσουν τρεις παράγοντες: τα ίδια τα συμφωνηθέντα, ο τρόπος που αυτά θα εφαρμοστούν και το από «ανέκαθεν» αναμενόμενο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης (ανασυγκρότησης). Η απελευθέρωση των αγορών και των επαγγελμάτων θα δώσει τη δυνατότητα σε μια νέα γενιά επιχειρήσεων να υπάρξουν, σε αντίθεση με το παρελθόν που οι ολιγάρχες  έκαιγαν
ότι πήγαινε να ανθίσει. Αυτό σε συνδυασμό με τους αναπτυξιακούς πόρους των 35 δισ. ευρώ και το περιβόητο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης που θα κατευθύνει σε ανταγωνιστικούς τομείς τους πόρους δημιουργούν ένα θετικό σενάριο. Η επίσης αναμενόμενη ρύθμιση του χρέους, όταν θα συμβεί, θα δημιουργήσει επενδυτικές ευκαιρίες για το διεθνές κεφάλαιο. Συνεπώς, το καλό σενάριο είναι πάνω στο τραπέζι και το μόνο που μπορεί να το ακυρώσει είναι οι ιδεοληψίες, η βλακεία και ο κομματισμός.

Ο άγνωστος κοινωνικός παράγοντας: Όπως έχουμε υπογραμμίσει κατ΄ επανάληψη, το ζήτημα σήμερα δεν είναι μόνο η ανασυγκρότηση μιας κατεστραμμένης οικονομίας, αλλά η ανάταση ενός ταλαιπωρημένου ιστορικού έθνους, με πολλά ψυχαναλυτικά ζητήματα. Τα κόμματα δεν είναι σε θέση ούτε να αρθρώσουν ερωτήματα, ούτε φυσικά να δώσουν τις απαντήσεις. Η διανόηση εξακολουθεί να ψελλίζει τα αυτονόητα, να κρίνει και να αναλύει χωρίς κάποιο ορατό ίχνος προστιθέμενης αξίας. Με δυο λόγια δεν παράγει κάποιο συναρπαστικό αφήγημα που να μπορέσει να κινητοποιήσει την κοινωνία.
Έτσι, το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα ξεφύγουμε από τον ανηλεή βομβαρδισμό φορολογικών και άλλων αρνητικών ειδήσεων που έχουν σκοπό να ισοπεδώσουν το φρόνημα του κόσμου. Αντισταθμιστικά μέτρα στην ψυχική βία που υφίσταται η κοινωνία δεν είναι πάνω στο τραπέζι…
Κατά συνέπεια, είτε η κοινωνία θα επιχειρήσει να την προσπεράσει  μέσα από τη φυγή, την εσωστρέφεια ή τον μηδενισμό, είτε να αυτοϊαθεί μέσα από αυτόνομες δημιουργικές ενασχολήσεις.
Ίσως, αυτό το τελευταίο να είναι και η καλύτερη εκδοχή, αν και σε μία κοινωνία προδομένη που τελεί σε πλήρη σύγχυση εξ αιτίας της πολυετούς και συστηματικής στρέβλωσης της πραγματικότητας από τα κόμματα και τα μίντια, είναι αναγκαία μια καθοδήγηση προς την έξοδο από τη μιζέρια της ψωροκώσταινας…