Η στράτα του Ψηλορείτη

γράφει ο Λευτέρης Κουγουμουτζής

Ούτε μιαν ώρα δρόμος τα Λιβάδια από το Ρέθεμνος και το Μεγάλο Κάστρο. Οποια αφετηρία κι αν επιλέξει κανείς, η διαδρομή έχει κοινά χαρακτηριστικά: κλειστές στροφές και ανηφόρα. Σφηνωμένο το χωριό στη ρίζα του Ψηλορείτη, στα ορεινά του Μυλοποτάμου, εμφανίζεται με αξιοσημείωτο πληθυσμό από τις πρώτες βενετσιάνικες απογραφές.

Ανέκαθεν πρόσφεραν οι κάτοικοί του άσυλο στους κατατρεγμένους, κόντρα στις βουλές του Ενετού διοικητή ή του Οθωμανού πασά. Χαΐνηδες και φυγάδες βρήκανε στα Λιβάδια πατρίδα, φτιάξανε σπιτικό, ριζώσανε απάνω στα χαράκια. Εμεινε η φιλοξενία βαριά κληρονομιά ώς τα σήμερα, υποχρέωση ιερή, αλλά και χαρά μεγάλη.

Ανηφορικός κι ο δρόμος που οδηγεί μέσα απ’ το χωριό στους πρόποδες της κορυφογραμμής του Ψηλορείτη. Σταματά σ’ ένα υψίπεδο, στο λάκκο του Μυγερού, λέμε οι ντόπιοι, στα 1.500 μέτρα. Κι από κει ξεκινά η στράτα τ’ αοριού. Μονοπάτι με μεγάλη κλίση, αλλά ευκολοπορπάτητο κι ακίνδυνο, χωρίς γκρεμούς.

Λαξευμένο από τεχνίτες μέχρι ψηλά, σε βγάζει ίσα στην κορυφογραμμή. Εκεί σμίγει με άλλο μονοπάτι, σώπατο σχεδόν, που σ’ οδηγεί κορφή-κορφή στον Τίμιο Σταυρό, στην οροφή της Κρήτης, στα 2.456 μ. υψόμετρο. Ενα πηγάδι με νερό καθάριο από το χιόνι δροσίζει τον αναβάτη λίγα μέτρα από την εκκλησία του Σταυρού, τη χτισμένη σαν μιτάτο.

Εχει μια δική του ενέργεια ο Ψηλορείτης. Τη νιώθεις μόλις ανέβεις στα μασκάλια του. Τη βλέπεις στα σφεντάμια και στις αίγες του, στους ανθρώπους, στη μουσική και στον χορό τους. Ακόμα και στο σχηματισμό του όγκου του.

Σε δέχεται ζεστά, σε προσκαλεί να τόνε περπατήσεις, δε σ’ αποδιώχνει και δε σε τρομοκρατεί η θωριά του. Φιλόξενος, σαν τους βοσκούς που θρέφει από αιώνες. Γεννήτορας θεών και θεανθρώπων, σου χαρίζεται και σου προσφέρεται. Και σ’ αποθεώνει μόλις πατήσεις την κορφή του· σε ανεβάζει πιο πάνω κι απ’ τα σύννεφα, ανοίγει η ψυχή σου και χωρά όλη την πλάση. Είσαι ο πιο ψηλός απ’ όλους τους ανθρώπους, μα κι ο πιο ταπεινός συνάμα· εσύ, η πέτρα, τ’ αγέρι και μια μυρωδιά από θυμίαμα.

Κάθε χρονιά, μια μέρα του Αυγούστου, μαζεύεται στο λάκκο του Μυγερού πλήθος μεγάλο. Μόλις γλυκοχαράξει, οι πιο αποφασισμένοι τραβάνε τον ανήφορο της στράτας για να βγούνε στην κορφή, στον Τίμιο Σταυρό. Νερό, παπούτσια βολικά και μέτρα προστασίας απ’ τον ήλιο - τα απολύτως απαραίτητα.

Τρεις ώρες ποδαρόδρομο και τα ‘χουν καταφέρει. Οσοι το επιθυμούν, θα λειτουργηθούνε και θα μεταλάβουνε. Και στην επιστροφή, του κόσμου τα καλά: κρέας αντικριστό, προσφορά από τους Λιβαδιώτες κτηνοτρόφους, σπονδή θαρρείς στον πατέρα Ψηλορείτη, άφθονο φαγητό και περιποίηση. Τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου φροντίζουν για τα πάντα, αφιλοκερδώς και με μεράκι.

Φέτος η μάζωξη είναι προγραμματισμένη για την επομένη της Παναγίας, την Κυριακή στις 16 τ’ Αυγούστου, από τα άγρια χαράματα ώσπου να δύσει ο ήλιος. Ο Ψηλορείτης και τα κοπέλια του θα χαρούμε να σας δούμε.